Materiał Partnera
Artykuł sponsorowany
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść artykułu i osobiste poglądy autora.
Wielu przedsiębiorców, którzy w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej nabyli aktywa, aktywa inwestycyjne poszukuje metody ochrony nabytego majątku na wypadek poniesienia strat w biznesie, powstania roszczeń skierowanych do majątku prywatnego czy też realizacji przez wierzycieli zabezpieczeń udzielonych w ramach działalności gospodarczej jak na przykład zabezpieczenia wekslowe czy poręczenia.
Odkryciem ostatnich lat jest instytucja fundacji rodzinnej, która stała się instytucją prawną wykorzystywaną w celu zabezpieczenia aktywów stanowiących majątek osobisty, czyli ochrona majątku prywatnego.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, jednym z głównych celów tworzenia fundacji rodzinnej jest gromadzenie mienia we wskazanym podmiocie prawa, a co za tym idzie finansowe zabezpieczenie członków rodziny fundatora.
Nasze doświadczenia w tworzeniu oraz obsłudze prawnej i podatkowej fundacji rodzinnych wskazują, że wśród aktywów wnoszonych do fundacji rodzinnej przez fundatora, a także niejednokrotnie przez jego najbliższą rodzinę, są nieruchomości. A celem działań fundatorów, którzy planują założenie fundacji jest właśnie ochrona majątku.
Jednak czy wniesienie do majątku fundacji rodzinnej nieruchomości stanowiących prywatny majątek fundatora, jak również innego rodzaju aktywów, pozwoli na ochronę tego majątku przed ewentualną egzekucją w przypadku popadnięcia w kłopoty finansowe przez fundatora fundacji rodzinnej? Na wskazane pytanie odpowiemy w niniejszej publikacji, w związku z czym zachęcamy do lektury.
Fundacja rodzinna jest osobą prawną, która jest tworzona aby chronić majątek fundatora i pomnażać go z korzyścią dla beneficjentów. Może zostać ona powołana w dwojaki sposób, a mianowicie na podstawie oświadczenia fundatora złożonego w formie aktu notarialnego bądź w testamencie. Jednakże w sytuacji gdy oświadczenie zostanie złożone w testamencie fundatora, fundacja powstanie dopiero w momencie ogłoszenia testamentu – a zatem w momencie śmierci osoby, która zdecydowała się na powołanie fundacji rodzinnej do życia. W tym zatem wypadku należy uznać, że celem nie jest ochrona majątku lecz raczej jego sukcesja.
Co istotne, do powstania fundacji rodzinnej konieczne jest wniesienie przez fundatora mienia na pokrycie funduszu założycielskiego, który musi wynosić nie mniej niż 100.000 zł. Na jego pokrycie mogą zostać wniesione zarówno środki pieniężne, jak również nieruchomości o rozmaitym charakterze albo też inne aktywa.
Nasze doświadczenie związane z tworzeniem i obsługą fundacji rodzinnych, prowadzi do wniosku, że przekazanie majątku fundacji rodzinnej powinno być poprzedzone analizą skutków wniesienia do fundacji mienia określonego rodzaju. Powinno to nastąpić zarówno pod względem prawnym, podatkowym jak i rachunkowym. Zasadniczo, proponujemy klientom planującym utworzenie fundacji, aby wnoszone były do nich przede wszystkim aktywa inwestycyjne – a zatem nieruchomości przeznaczone na wynajem, udziały w spółkach, czy środki pieniężne.
Niewątpliwą ogromną zaletą utworzenia fundacji rodzinnej jest bowiem możliwość reinwestowania osiągniętych przez fundację rodzinną zysków przy braku konieczności zapłaty podatku dochodowego (do momentu wypłaty świadczeń na rzecz beneficjentów fundacji). Stąd też zasadnym jest wnoszenie do fundacji rodzinnej aktywów, które pozwolą na pasywne prowadzenie działalności gospodarczej przez fundację rodzinną.
Nie ma jednak przeszkód prawnych, aby przekazanie majątku fundacji rodzinnej obejmowało również nieruchomości wykorzystywane na cele prywatne, mieszkaniowe przez fundatora lub inne osoby. Jednakże w pewnych wypadkach wiązało się to będzie z koniecznością zapłaty podatku CIT przez fundację rodzinną, stąd też należy dokładnie rozważyć przedmiotowy scenariusz. Może bowiem okazać się, że korzyści z wniesienia tego rodzaju nieruchomości do fundacji rodzinnej będą przewyższały minusy związane z takim rozwiązaniem. Zwłaszcza gdy celem fundatora jest ochrona majątku a nie optymalizacja podatkowa.
Należy bowiem wskazać, że obok korzyści związanej z możliwością reinwestowania zysków fundacji rodzinnej bez konieczności zapłaty podatku dochodowego, utworzenie fundacji rodzinnej daje również możliwość ochrony majątku, który został do niej wniesiony. Nie ma przeszkód prawnych, aby do fundacji rodzinnej były wniesione nieruchomości wykorzystywane przez fundatora lub członków najbliższej rodziny. Prawa fundatora i beneficjentów będą wynikały ze statutu fundacji rodzinnej, który określi zakres świadczeń należnych beneficjentom.
Fundacja rodzinna pozwala na zabezpieczenie majątku przed jego rozdrobnieniem po śmierci fundatora. Wniesienie majątku do fundacji rodzinnej pozwala zapobiegać niekorzystnym skutkom dziedziczenia majątku. Niezależnie od śmierci fundatora lub innych osób, które zdecydują się na wniesienie posiadanych aktywów do fundacji rodzinnej, aktywa te pozostaną w majątku fundacji rodzinnej.
Celem wniesienia majątku do fundacji rodzinnej może też być zapewnienie nieprzerwanego działania firmy, której udziały zostaną wniesione do fundacji rodzinnej.
Wniesienie majątku do fundacji rodzinnej to także sposób zarządzania majątkiem w rodzinie, w kontekście ochrony przed roszczeniami o zachowek.
Fundacja rodzinna może pełnić rolę narzędzia do zarządzania i przekazywania majątku między pokoleniami, a jednocześnie stanowić zabezpieczenie przed roszczeniami, które mogą pojawić się po śmierci właściciela majątku, w postaci tzw. zachowku.
Co więcej, fundacja rodzinna daje także pewnego rodzaju ochronę majątku fundacji rodzinnej przed ewentualnym postępowaniem egzekucyjnym przeciwko prowadzonym względem fundatora.
Nie oznacza to jednak, że majątek fundatora w fundacji rodzinnej podlega nieograniczonej ochronie, w związku z czym pozostanie nietknięty bez względu na wszelkie okoliczności. Jednakże, wniesienie majątku do fundacji rodzinnej może być bardzo korzystnym rozwiązaniem jeśli jest to działanie podejmowane prewencyjnie, a nie stanowiące reakcję na egzekucję skierowaną przeciwko fundatorowi.
Podstawę ochrony wniesionego majątku do fundacji rodzinnej stanowi fakt, że majątek fundacji jest majątkiem odrębnym od majątku fundatora oraz innym podmiotów wnoszących do fundacji rodzinnej mienie stanowiące ich własność.
Do fundacji rodzinnej majątek może zostać wniesiony zarówno przez jej fundatora lub fundatorów (w przypadku gdy fundacja tworzona jest przez więcej niż jedną osobę), jak również każda inna osoba. Różna może być także podstawa wniesienia mienia do fundacji rodzinnej.
Przede wszystkim fundatorzy fundacji rodzinnej zobowiązani są do wniesienia mienia na pokrycie funduszu założycielskiego fundacji, który musi wynosić co najmniej kwotę w wysokości 100.000 zł. Jednakże kiedy fundusz założycielski już zostanie pokryty również jest możliwe wnoszenie mienia do fundacji rodzinnej, w tym także nieruchomości, papierów wartościowych, wierzytelności, czy udziałów w spółkach.
Wnosząc do fundacji rodzinnej mienie należy jednak mieć na uwadze, aby pozostawało to zgodne z celami utworzenia fundacji rodzinnej. Zasadniczo, poza aktywami finansowymi takimi jak np. akcje nie jest dopuszczalne wnoszenie do fundacji rodzinnej mienia, które planujemy w nieodległym czasie zbyć.
Fundacja rodzinna, jako odrębna osoba prawna, odpowiada samodzielnie za zaciągnięte przez siebie zobowiązania. Tym samym za zobowiązania takie nie odpowiada ani fundator ani żaden z beneficjentów fundacji rodzinnej. To fundacja rodzinna jest odpowiedzialna samodzielnie za spłatę swoich długów.
Z drugiej strony, w pewnych wypadkach fundacja rodzinna będzie odpowiedzialna za długi zaciągnięte przez jej fundatora.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami Ustawy o fundacji rodzinnej, fundacja rodzinna odpowiada solidarnie wraz z fundatorem za zobowiązania fundatora powstałe przed ustanowieniem fundacji rodzinnej. Co istotne, reguły tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć.
Wobec tego, można uznać, że bezpieczny pozostanie majątek przekazany fundacji przez fundatora jeśli przy ustanowieniu fundacji fundator nie posiadał żadnych długów. Fundacja rodzinna odpowiada bowiem tylko i wyłącznie za zobowiązania fundatora, które istniały w momencie powołania jej do życia. Wolna jest natomiast od zobowiązań, które fundator zaciągnął już po założeniu fundacji rodzinnej. Założenie fundacji rodzinnej jest zatem momentem granicznym w zakresie odpowiedzialność fundacji za zobowiązania fundatora.
Ważne jest zatem określenie momentu powstania fundacji rodzinnej. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, moment powstania fundacji zależny będzie od tego czy fundacja została powołana w akcie założycielskim czy w testamencie. Jeśli oświadczenie o utworzeniu fundacji zostanie złożone w akcie założycielskim sporządzonym w formie aktu notarialnego fundacja powstanie już po jego podpisaniu. Natomiast, kiedy fundator decyduje się na powołanie fundacji w testamencie, moment jej powstania jest równoważny z datą ogłoszenia testamentu (a zatem śmiercią fundatora).
Chociaż co do zasady fundacja rodzinna odpowiada jedynie za długi fundatora, które powstały przed jej ustanowieniem, to w pewnych wypadkach będzie ona ponosiła także odpowiedzialność także za takie, które powstały już w toku jej funkcjonowania. Z taką sytuacją będziemy mieć do czynienia w przypadku ciążącego na fundatorze obowiązku alimentacyjnego.
Obowiązek alimentacyjny dotyczy co prawda w większości przypadków obowiązku spoczywającego na rodzicach w odniesieniu do ich dzieci. Jednak nie jest to jedynym możliwy przypadek. W grę może także wchodzić obowiązek dzieci względem rodziców bądź rozwiedzionych małżonków.
W praktyce oznacza to, że w sytuacji gdy fundator nie spełni ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego, a egzekucja z jego majątku okaże się bezskuteczna, osoba uprawniona będzie mogła domagać się zapłaty od fundacji. Zatem w sytuacji gdy fundator nie spełnia swoich obowiązków alimentacyjnych, potencjalnie zagrożony może być majątek stanowiący własność fundacji rodzinnej.
Warto zaznaczyć, że wierzyciel nie musi wstrzymywać się z wystąpieniem przeciwko fundacji rodzinnej z powództwem o zapłatę do czasu, aż egzekucja przeciwko fundatorowi będzie bezskuteczna. Może wnieść pozew wcześniej, przy czym musi wstrzymać się z egzekucją do czasu stwierdzenia bezskuteczności egzekucji względem fundatora.
Fundacja rodzinna odpowiada za zobowiązania fundatora powstałe przed jej ustanowieniem, jak również za jego długi alimentacyjne niezależnie od momentu ich powstania, w granicach wartości mienia, które zostało wniesione przez fundatora do fundacji.
Przepisy nie ograniczają jednak odpowiedzialności fundacji do wartości mienia, które zostało wniesione jedynie na pokrycie funduszu założycielskiego. Fundacja będzie zatem odpowiedzialna także w granicach mienia, które zostało wniesione przez fundatora w późniejszym okresie.
Bezpieczne zatem pozostanie mienie wniesione do fundacji rodzinnej przez inne podmioty, a zatem na przykład beneficjentów fundacji rodzinnej. Warto także wspomnieć, że chociaż granice odpowiedzialności fundacji za długi fundatora są ograniczone, to sam fundator odpowiada bez żadnego ograniczenia za zaciągnięte przez siebie zobowiązania.
Chociaż zasadniczo Ustawa o fundacji rodzinnej wprowadza swoiste mechanizmy ograniczające odpowiedzialność fundacji za długi zaciągnięte przez fundatora, to zgodnie należy mieć także na uwadze, że niezależnie od zasad określonych w przepisach tej ustawy, istnieje jeszcze możliwość wystąpienia przeciwko fundacji rodzinnej ze skargą pauliańską.
Może ona dotyczyć zarówno długów fundatora powstałych przed ustanowieniem fundacji, jak i po jej powstaniu nawet jeśli nie dotyczą one obowiązku alimentacyjnego fundatora. Co więcej, skierowanie skargi pauliańskiej przeciwko fundacji może wchodzić także w grę gdy mienie zostało wniesienia do fundacji mienia przez inne niż fundator osoby.
Aby wystąpienie ze skargą pauliańską było możliwe muszą zostać jednak spełnione przesłanki określone w kodeksie cywilnym.
Mianowicie, zgodnie z ich brzmieniem jeśli na skutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika, która została dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, osoba trzecia pozyskała korzyść majątkową, wierzyciel może żądać aby sąd uznał tą czynność za bezskuteczną względem niego.
Będzie to jednak możliwe jedynie o tyle, o ile dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, a osoba trzecia albo o tym wiedziała albo mogła się dowiedzieć przy zachowaniu należytej staranności.
Wobec tego, wierzyciel osoby, która wniosła mienie, które stanowiło jej własność do fundacji rodzinnej będzie mógł wystąpić z roszczeniem przeciwko fundacji o stwierdzenie, że czynność stanowiąca podstawę wniesienia do fundacji mienia jest bezskuteczna względem takiej osoby. Jeśli postępowania to zakończy się na korzyść wierzyciela, będzie on miał możliwość dochodzić swoich roszczeń z przedmiotów majątkowych, które weszły do fundacji rodzinnej na podstawie czynności, która została uznana za bezskuteczną. Co więcej, wierzyciel taki będzie miał pierwszeństwo zaspokojenia z tych aktywów, przed wierzycielami fundacji.
Chcesz przygotować statut fundacji rodzinnej dostosowany do Twojej sytuacji rodzinnej i biznesowej? Chcesz odpowiednio określić zakres działań i kompetencji organów fundacji rodzinnej? Zastanawiasz się czy prawa fundatora mogą podlegać zajęciu w postępowaniu egzekucyjnym?
Zapraszamy do zapoznania się z ofertą Kancelarii w tym zakresie oraz z naszą ofertę usług świadczonych online na naszej Platformie Obsługi Prawnej i Podatkowej Online w dziedzinie fundacji rodzinnej.
