Zasady urlopu macierzyńskiego

Narodziny dziecka to ważny i ekscytujący moment w życiu każdej rodziny. Polski Kodeks pracy gwarantuje pracującym, świeżo upieczonym mamom urlop macierzyński. Na niezmienionych zasadach będzie on funkcjonował prawdopodobnie także w 2022 roku. Sprawdźmy więc, kto może skorzystać z urlopu macierzyńskiego i na jakich warunkach.

Kto może wziąć urlop macierzyński i na jak długo?

Aby kobieta mogła skorzystać z prawa do urlopu macierzyńskiego, musi spełnić jeden podstawowy warunek – pracować na umowie o pracę. Zleceniobiorczynie mogą jedynie pobierać zasiłek macierzyński, pod warunkiem że są objęte ubezpieczeniem chorobowym.

Czas trwania urlopu macierzyńskiego zależy od liczby dzieci urodzonych w jednym porodzie:

• jedno dziecko – 20 tygodni;
• bliźniaki – 31 tygodni;
• trojaczki – 33 tygodnie;
• czworo dzieci – 35 tygodni;
• pięcioro i więcej – 37 tygodni.

Urlop macierzyński można rozpocząć do 6 tygodni przed planowanym porodem, jednak zostaną one odliczone od podstawowego wymiaru. To znaczy, że młodej mamie po porodzie pozostanie 14 tygodni urlopu. Warto pamiętać, że urlop jest obowiązkowy i nie można się go zrzec. Można go natomiast skrócić, pod warunkiem że matka wykorzystała przysługujące jej 14 tygodni, a pozostały czas urlopu przejdzie na ojca dziecka.

W Polsce kobieta przebywająca na urlopie macierzyńskim nie może w tym czasie stracić pracy i wynagrodzenia. Prawo zabezpiecza pracujące mamy także w przypadku śmierci lub upadłości pracodawcy.

„Roczny urlop macierzyński”

Pracującym mamom przysługuje także urlop rodzicielski w wymiarze 32 tygodni. Łącznie z podstawowym urlopem stanowi tzw. roczny urlop macierzyński. Warto wiedzieć, że do sierpnia 2022 roku Polska musi wprowadzić zmiany wymagane nową unijną dyrektywą dotyczącą work–life balance. Zakłada ona, że urlop rodzicielski ma w niezbywalnej części przysługiwać również ojcu dziecka – w wymiarze do 2 miesięcy. Jeśli ojciec nie skorzysta z tego prawa, ta część urlopu przepada.

Wynagrodzenie w czasie urlopu macierzyńskiego

Wynagrodzeniem w czasie urlopu jest zasiłek macierzyński wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Podstawą wysokości zasiłku jest średnie wynagrodzenie kobiety z ostatnich 12 miesięcy. Mama pracująca na umowie o pracę ma możliwość skorzystania z zasiłku w dwóch wariantach:

1. pierwsze 20 tygodni urlopu macierzyńskiego jest płatne w wysokości 100% podstawowego wynagrodzenia. Jeśli po 21 dniach od porodu kobieta zdecyduje się na skorzystanie z urlopu rodzicielskiego, to jego pierwsze 6 tygodni również płatne jest w wysokości 100% wynagrodzenia, a pozostała część w 60 proc.;
2. jeśli do 21 dni od porodu kobieta złoży wniosek o „roczny urlop macierzyński”, to przez cały jego okres przysługuje jej zasiłek macierzyński w wysokości 80% podstawy wymiaru.

Warto wiedzieć, że z zasiłku może skorzystać także kobieta pracująca na umowie cywilnoprawnej, pod warunkiem że w dniu porodu objęta jest ubezpieczeniem chorobowym. Matce na umowie zlecenia przysługuje zasiłek na okres:

• 52 tygodni – jedno dziecko;
• 65 tygodni – dwoje dzieci;
• 67 tygodni – troje dzieci;
• 69 tygodni – czworo dzieci;
• 71 tygodni – pięcioro lub więcej dzieci.

Wysokość zasiłku jest taka sama jak w przypadku umowy o pracę, ale jego podstawę stanowi średnia wymiaru składki chorobowej z 12 miesięcy przed porodem minus ustawowy wskaźnik wynoszący 13,71%.

Zdj. główne: Mel Elías/unsplash.com