Jakie warunki trzeba spełniać, by przejść na wcześniejszą emeryturę?

W Polsce na emeryturę można przejść po przepracowaniu określonej liczby lat i osiągnięciu pewnego wieku. W niektórych przypadkach jednak ten okres można znacznie skrócić.

Ogólnie wiek emerytalny w przypadku mężczyzn wynosi 65 lat, a kobiet – 60. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych określa jednak wyjątkowe sytuacje, w których osoba może ubiegać się o wcześniejszą emeryturę. Po zmianach z 1 października 2017 roku możemy mówić o 3 rodzajach wcześniejszych emerytur: emeryturach pomostowych, świadczeniach przedemerytalnych i nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych.

Osoby wykonujące pracę o szczególnym charakterze

Wyświetl ten post na Instagramie

Post udostępniony przez ⚖️Adwokat Magdalena Tybor (@adwokat_tybor)

Dotyczy to osób urodzonych w latach 1949–1968, które spełniają dodatkowe warunki:

• do grudnia 2008 r. osiągnęły odpowiedni do płci i rodzaju wykonywanej pracy wiek emerytalny;
• są w stanie przedstawić dokumentację potwierdzającą okresy składkowe i nieskładkowe oraz staż pracy (świadectwo pracy) o szczególnym charakterze;
• nie są członkami OFE (lub złożyły wniosek o przeniesienie środków na rzecz budżetu państwa).

Za prace o szczególnym charakterze uważa się takie zawody i stanowiska, które wiążą się ze szczególnym wysiłkiem psychofizycznym i odpowiedzialnością. Z kolei prace w szczególnych warunkach to te wymagające przebywania w niebezpiecznym lub szkodliwym dla zdrowia i życia środowisku, pod ziemią, wodą, w powietrzu itd. W tych kategoriach wymienić można m.in. pracę:

• w służbie wojskowej, celnej, granicznej, więziennej, policyjnej, straży pożarnej i innych;
• w różnego rodzaju zakładach chemicznych i przetwórczych (np. azbestu, ołowiu);
• w górnictwie, hutnictwie, energetyce;
• przemyśle rolno-spożywczym, drzewnym, papierniczym;
• w lotnictwie i w portach morskich;
• w transporcie i łączności;
• w służbie zdrowia;
• nauczycieli i pedagogów (zgodnie z Kartą Nauczyciela) oraz dziennikarzy (w układzie zbiorowym dziennikarzy).

Osoby prowadzące działalność twórczą lub artystyczną

W tym wypadku wcześniejsza emerytura przysługuje osobom, które:

• były urodzone w latach 1949–1968/po 1948 r.;
• nie są członkami OFE (lub złożyły wniosek o przeniesienie środków na rzecz budżetu państwa);
• do końca 2008 roku (w przypadku osób urodzonych po 1948 do 1 stycznia 1999 r.) osiągnęły wymagany wiek emerytalny przy określonym stażu pracy, który wynosi: 20 lat (kobiety) i 25 lat (mężczyźni), w tym minimum 15 lat działalności artystycznej.

Jeśli chodzi o wiek emerytalny, to zależy on od charakteru wykonywanego zawodu, np. dla tancerzy, gimnastyków i akrobatów wynosi 40 lat dla kobiet i 45 lat dla mężczyzn, a dla treserów dzikich zwierząt, solistów i muzyków instrumentów dętych – odpowiednio 45 i 50 lat.

Inne przypadki

O wcześniejszą emeryturę ubiegać się mogą również osoby, które zrezygnowały z pracy na rzecz opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem, które wymaga stałej pielęgnacji. Wśród warunków, które musi spełnić taka osoba, są m.in. odpowiedni staż pracy (do 31 grudnia 1998 r.), brak członkostwa w OFE czy ubezpieczenie z tytułu umowy o pracę (ostatni stan sprzed 1 stycznia 1999 r.).

Nauczyciele, którzy osiągnęli odpowiedni wiek emerytalny, staż emerytalny oraz staż pracy, mogą ubiegać się o świadczenia kompensacyjne. Z kolei osoby, które utraciły zatrudnienie w wyniku upadłości pracodawcy, mogą starać się o świadczenia przedemerytalne. Kobiety muszą mieć 20-letni staż pracy i skończone minimum 56 lat, a mężczyźni odpowiednio 25-letni staż i skończone 61 lat.

Zdjęcie główne: Diana Parkhouse/unsplash.com