Wielu ludzi mylnie uważa, że stopy procentowe dotyczą tylko osób, które mają zaciągnięty kredyt lub planują złożyć do banku wniosek o pożyczkę. Tymczasem wskaźnik ten ma ogromne znaczenie dla całej gospodarki kraju, a co za tym idzie także dla naszych budżetów domowych. Sprawdź więc, czym są stopy procentowe i w jaki sposób wpływają na Ciebie i Twoje finanse.
Najprościej mówiąc, stopa procentowa to cena, jaką trzeba zapłacić za pożyczenie pieniądza. Określa więc, jakie będą koszty zaciągnięcia pożyczki w banku lub jakie koszty poniesie bank, gdy klient odda mu środki w depozyt. Stopy procentowe wpływają na warunki rozliczeń między klientem a bankiem, ale też między samymi bankami.
Warto wiedzieć, że w Polsce ustalane są różne rodzaje stóp procentowych:
To właśnie ta ostatnia ma bezpośredni wpływ na poziom WIBOR (średniego oprocentowania pieniędzy pożyczanych między bankami) i koszty kredytów.
W Polsce wysokość stóp reguluje Rada Polityki Pieniężnej, która w ten sposób dba o stabilność polskiej złotówki. Operując wartością pieniądza właśnie poprzez stopy procentowe, ekonomiści z Rady chronią gospodarkę przed dwoma równie niebezpiecznymi zjawiskami ekonomicznymi – inflacją i deflacją. Jedna z nich oznacza, oczywiście, długotrwały wzrost cen produktów i usług powyżej ich średniej, a druga ich spadek. W praktyce stopy procentowe pomagają utrzymać inflację na korzystnym dla gospodarki poziomie i chronią polską walutę przed całkowitą utratą wartości.
Ustalanie wysokości stóp procentowych wiąże się bezpośrednio z tzw. celem inflacyjnym. Bank centralny ustala na dany okres optymalny poziom inflacji i dąży do jego osiągnięcia. Od 2003 roku cel ten niezmiennie wynosi 2,5%, przy dopuszczalnym odchyleniu o 1% w górę lub w dół.
Gdy ekonomiści ustalają wysokość stopy procentowej, biorą pod uwagę:
Znaczenie mają także stan finansów publicznych i kurs walutowy.
Gdy ceny gwałtownie rosną, spada siła nabywcza, a w efekcie pieniędzy w obiegu jest za dużo i tracą swoją wartość. Aby temu zapobiegać, Rada Polityki Pieniężnej podnosi stopy procentowe. Rośnie więc wartość pieniądza, ale też koszty pożyczek, których bank centralny udziela bankom komercyjnym. Wzrasta również koszt rozliczeń między bankami a klientami, ponieważ wyższe jest oprocentowanie kredytów. Taka strategia nazywana jest restrykcyjną polityką monetarną i, choć pomaga w walce z inflacją, to na dłuższą metę może być dla gospodarki zgubna:
W ostatnim czasie stopy procentowe są najwyższe od 2014 roku – stopa referencyjna to 2,75%. Wiąże się to z postępującą inflacją, która aktualnie wynosi 9,2%. Skutki tego odczuwamy wszyscy, nie tylko kredytobiorcy. W najbliższym czasie eksperci prognozują znacznie mniejsze wzrosty tych wartości, co ma świadczyć o wyhamowaniu inflacji. Trzeba przy tym pamiętać, że procesy ekonomiczne są wieloaspektowe, więc efekty podniesienia czy obniżenia stóp nigdy nie są widoczne od razu.
Zdj. główne: Campaign Creators/unsplash.com
