Dla wielu nastolatków okres wakacyjny to nie czas odpoczynku, ale okazja lub konieczność podjęcia pierwszej pracy zarobkowej. Wielu pracodawców oferuje więc zatrudnienie sezonowe osobom młodocianym.
W Polsce dorabianie przez młodzież do kieszonkowego nie jest tak popularne, jak w innych krajach europejskich czy Ameryce, ale szczególnie w okresie letnim na rynku pracy aktywni stają się pracownicy młodociani.
Są to osoby w przedziale wiekowych 15–18 lat, które legalnie można zatrudnić na określonych warunkach. Trzeba jednak pamiętać, że taki pracownik musi mieć ukończoną przynajmniej szkołę podstawową i posiadać odpowiednie orzeczenie lekarskie, zezwalające mu na wykonywanie danej pracy. Nie musi natomiast mieć zgody rodziców lub opiekunów prawnych.
Kodeks pracy przewiduje możliwość legalnego zatrudnienia młodocianego pracownika na umowie o pracę w dwóch sytuacjach:
Nauka zawodu obejmuje 36 miesięcy teorii i praktyki, natomiast przyuczenie do zawodu może trwać od 3 do 6 miesięcy. W obu przypadkach okres pracy kończy się egzaminem, którego koszty pokrywa pracodawca.
Umowa zawierana jest na piśmie, na czas określony i musi zawierać takie informacje jak: rodzaj, czas i miejsce przygotowania zawodowego, sposoby teoretyczne przyuczenia do danego zawodu oraz wynagrodzenie. Pracodawca ma obowiązek poinformować o zawarciu takiej umowy wójta, burmistrza lub prezydenta zgodnie z miejscem zamieszkania młodocianego pracownika.
Umowę można wypowiedzieć, jeśli młodociany pracownik nie wypełnia swoich obowiązków wynikających z umowy, a także w sytuacji ogłoszenia upadłości pracodawcy i przeprowadzenia zmian w firmie, uniemożliwiających dalsze przygotowanie zawodowe. O fakcie wypowiedzenia umowy osoby młodocianej należy poinformować jej opiekuna prawnego (lub ustawowego przedstawiciela), szkołę, ewentualnie także izbę rzemieślniczą.
Prace lekkie, które osoba młodociana wykonuje w ramach umowy o pracę, nie mogą zagrażać jej życiu, zdrowiu i rozwojowi psychicznemu oraz fizycznemu, a także przeszkadzać w wypełnianiu obowiązków szkolnych.
Trzeba pamiętać, że czas nauki w szkole wlicza się do czasu pracy pracownika młodocianego. Harmonogram i zakres obowiązków ustala pracodawca – grafik nie może kolidować z planem lekcji i przekraczać 12 godzin tygodniowo, a w dni powszednie 2 godzin.
Jeśli osoba młodociana wykonuje obowiązki w dni wolne od szkoły (wakacje, ferie), to czas pracy nie może być dłuższy niż 7 godzin dziennie i 35 tygodniowo. Co więcej, młodociany nie może pracować nadliczbowo i w nocy.
Pracownikowi młodocianemu przysługuje:
Jeśli chodzi o urlop, to po przepracowaniu okresu 6 miesięcy osobie młodocianej przysługuje 12-dniowy urlop. Po roku jest to już 26 dni, a w roku osiągnięcia pełnoletniości 20.
W przypadku nauki zawodu wynagrodzenie obliczane jest na podstawie przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego na poprzedni kwartał. W pierwszym roku nauki jest to 5%, w drugim 6%, a w trzecim 7%. Z kolei pracownik młodociany przyuczany do zawodu nie może zarabiać mniej niż 4% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Przy tym pracodawca może zaproponować młodocianemu wyższe wynagrodzenie.
Przede wszystkim pracodawca musi zadbać o odpowiednie warunki pracy i przeszkolenie pracownika (np. w zakresie BHP), a także dopełnić wszystkich formalności z jego opiekunami (m.in. poinformować ich o ryzyku zawodowym). W regulaminie powinny znaleźć się informacje o pracach, których osoba młodociana nie może wykonywać oraz wykaz prac lekkich zatwierdzony przez inspektora pracy.
Za młodocianego pracodawca musi opłacić składki zdrowotne, emerytalne, rentowe i chorobowe.
Zdj. główne: bruce mars/unsplash.com
