W Polsce pracujący rodzic ma wiele możliwości urlopowych, które pozwalają mu poświęcić się wychowaniu dziecka lub łączyć pracę z rodzicielstwem.
Kwestie uprawnień oraz przywilejów rodziców w pracy reguluje Kodeks pracy (dział 8.). Określa on wszystkie zasady, na których pracownik może skorzystać z możliwych urlopów do opieki nad dzieckiem: macierzyńskiego, ojcowskiego, rodzicielskiego czy wychowawczego.
Taki urlop przysługuje rodzicom biologicznym oraz adopcyjnym, pozostającym w stosunku pracy (zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania, wyboru, spółdzielczej umowy o pracę). Z urlopu skorzystać mogą także zleceniobiorcy, którzy opłacają składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.
Pracownik, zarówno matka, jak i ojciec, może złożyć wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego. W przypadku urodzenia się (lub adopcji) jednego dziecka urlop rodzicielski przysługuje pracownikowi w wymiarze do 32 tygodni. Przy kilkorgu dzieci okres ten wydłuża się do 34 tygodni. Rodzic wnioskujący o urlop może wykorzystać go jednorazowo w całości lub rozdzielić na 4 części, z których żadna nie może być krótsza niż 8 tygodni (z wyjątkiem pierwszej części bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, która może wynosić 6 tygodni).
Z urlopu rodzicielskiego można skorzystać po narodzinach dziecka oraz po adopcji. Maksymalnie należy go wykorzystać do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat.
Taki urlop jest dobrowolny i płatny (zwykle 80% podstawy zarobków), ale nie można się go zrzec. Można natomiast podzielić go między oboje rodziców. W takiej sytuacji możliwe są dwa warianty:
Oprócz tego pracownik może połączyć urlop rodzicielski z pracą na pół etatu. W tym wypadku okres przysługującego mu zwolnienia wydłuża się proporcjonalnie do 64 tygodni (jedno dziecko) i 68 tygodni (więcej niż jedno dziecko).
Pracownik przebywający na urlopie rodzicielskim nie może zostać zwolniony (wyjątkiem jest np. upadłość firmy). Może natomiast w każdej chwili z niego zrezygnować, składając stosowny wniosek.
Urlop rodzicielski jest udzielany na pisemny wniosek pracownika złożony w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem urlopu macierzyńskiego lub przed planowanym rozpoczęciem urlopu rodzicielskiego. Wniosek powinien zawierać takie informacje jak:
Do wniosku należy dołączyć kopię lub skrócony odpis aktu urodzenia dziecka (dzieci) oraz oświadczenie, że w tym samym czasie drugi rodzic nie ma zamiaru korzystać z urlopu rodzicielskiego (lub zasiłku macierzyńskiego).
W czerwcu 2019 roku przyjęta została dyrektywa UE, która promować ma partnerski model wychowawczy i zwiększać szanse kobiet na rynku pracy. Zgodnie z nowymi regulacjami w Polskim prawie pracy pojawią się zmiany, które mają zachęcać ojców do korzystania z urlopów rodzicielskich i pozostawania w domach z dziećmi.
Zdjęcie główne: Alexander Dummer/unsplash.com
